Odszkodowania planistyczne z planów miejscowych uchwalonych w latach 2014-2018

Wywłaszczenia planistyczne

W ramach władztwa planistycznego gminy dysponują prawem do kształtowania ładu przestrzennego na obszarze swojej właściwości. W tym zakresie mogą ingerować w prawo własności lub użytkowania wieczystego poprzez postanowienia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Wskutek zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dotychczasowe możliwości korzystania z nieruchomości mogą zostać znacznie ograniczone lub nawet całkowicie wyłączone. Podobny skutek może nastąpić również w przypadku, kiedy dla danej nieruchomości dotąd nie obowiązywał miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, a o dopuszczalnych możliwościach wykorzystania nieruchomości decydowały przepisy dotyczące ustalenia warunków zabudowy.

W obu tych przypadkach nie tylko ograniczenia doznaje prawo własności nieruchomości, ale może dodatkowo znacząco spaść jej wartość. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przyznaje w takim wypadku właścicielom lub użytkownikom wieczystym nieruchomości konkretne roszczenia. Wśród tych roszczeń wymienić można m.in. uregulowane w art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę i roszczenie o wykup nieruchomości lub jej części.

Przedawnienie roszczeń

Roszczenia te pozwalają na częściową przynajmniej redukcję negatywnych skutków realizowania  przez gminy władztwa planistycznego. Jak zdecydowana większość roszczeń cywilnoprawnych, mogą być dochodzone tylko w określonym terminie. Ogólny termin przedawnienia uregulowany w art. 118 kodeksu cywilnego wynosi od 09.07.2018 r. – 6 lat, przy czym jego koniec przypada na koniec roku kalendarzowego. W poprzednim stanie prawnym termin ten wynosił zaś równe 10 lat.

Prawidłowa interpretacja przepisów o przedawnieniu ma niezwykle istotne znaczenie. Obecny, 2024 rok, jest w kontekście tych przepisów w pewnym sensie szczególny. Wraz z jego zakończeniem upływa termin przedawnienia wszystkich tych roszczeń, które w dniu 9.07.2018 r. były jeszcze nieprzedawnione i do których zastosowanie znajdzie nowy, 6-letni termin przedawnienia rozpoczynający się w dniu wejścia w życie ustawy i kończący się 31.12.2024 r.

Z dniem 31.12.2024 r. przedawnią się zatem roszczenia mające podstawę w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, które zostały uchwalone 31.12.2014 r. lub w latach 2015-2018. Obecnie przedawniają się roszczenia z planów uchwalonych na początku 2014r. 

Potencjalne przeznaczenie nieruchomości

Warto pamiętać, że jeśli nie podejmowaliśmy jakichkolwiek działań na nieruchomości i nie uzyskaliśmy decyzji o warunkach zabudowy, przed uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, to nie stoi to na przeszkodzie skorzystaniu z roszczenia o odszkodowanie lub wykup. Można się w takim przypadku powoływać na potencjalną możliwość korzystania z nieruchomości. Potencjalną, czyli każdą prawem dozwoloną możliwość korzystania z nieruchomości.

r.pr. Marek Foryś
www.forys.com.pl